Afazja to zaburzenie polegające na niemożności rozumienia mowy albo na niemożności

wyrażania słowami myśli, pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego. Afazji często

towarzyszą problemy z czytaniem i pisaniem, ponieważ są to umiejętności związane z mową.

Generalnie można wyróżnić dwa zasadnicze rodzaje afazji:

- afazję ruchową (motoryczną);

- afazję czuciową (sensoryczną).

 

Afazja ruchowa

Ten typ afazji upoważnia do uzyskania przez ucznia orzeczenia o potrzebie kształcenia

specjalnego. Zasadniczym zaburzeniem jest tu niewykształcenie lub zanik mowy

spontanicznej przy z reguły dobrym jej rozumieniu. Mówiąc najprościej, nie ma umiejętności

zużytkowania obwodowych narządów mowy do tworzenia słów. Dziecko z afazją ruchową

mówi mało i powoli, a w ciężkich postaciach mowa ogranicza się u niego do powtarzania

z różną modulacją (monofazja) jednego lub kilku słów. W postaciach lżejszych zasób

wypowiadanych słów jest większy, ale składanie z nich zdań odbywa się z dużym wysiłkiem.

Dziecko popełnia podczas mówienia liczne błędy, a ponieważ zdaje sobie z nich sprawę,

często bywa w związku z tym zakłopotane i usiłuje je poprawiać.

 

Symptomy trudności

- ubogie słownictwo,

- szybkie zapominanie wypowiadanych słów i zdań;

- trudności z powtarzaniem usłyszanych słów i zdań;

- trudności w nazywaniu przedmiotów - stosowanie opisu funkcjonalnego lub nazw zastęp

- zamiany sąsiednich głosek, opuszczanie, dodawanie i przestawianie ich (parafazje

głoskowe);

- wtrącanie błędnych słów (parafazje słowne);

- tworzenie niewłaściwych form gramatycznych (agramatyzmy);

- błędy składniowe;

- dzielenie słów na sylaby;

- ciche przygotowywanie się do wypowiedzi;

- wypowiedzi nadmiernie krótkie;

 

- uproszczanie budowy zdań przez np. opuszczanie przyimków i niezmienianie końcówek

rzeczowników (styl depeszowy albo styl telegraficzny);

- zaburzenia „,melodii" mowy (monotonne wypowiedzi, sylabizowanie, nieprawidłowy

akcent w słowie lub niewłaściwa intonacja zdania);

- poprawianie swoich wypowiedzi;

- problemy z wyliczaniem we właściwej kolejności np. dni tygodni, miesięcy, liczb.

 

Zaburzeniom mowy mogą towarzyszyć:

- ogólna niesprawność motoryczna;

- współwystępowanie zaburzeń koordynacji ruchowej oraz orientacji wzrokowo-

przestrzennej;

- problemy w kontaktach z rówieśnikami;

- zaburzenia emocjonalne;

- zaburzenia zachowania;

- nadpobudliwość ruchowa;

- brak koncentracji.

Afazja czuciowa

Zasadniczym zaburzeniem jest tu trudność w rozumieniu mowy. W postaciach lżejszych

dziecko rozumie sens przekazu dopiero po kilkakrotnym powtórzeniu. W postaciach

cięższych chwyta sens niektórych słów, ale nie rozumie znaczenia całego zdania. Może też

występować całkowity brak rozumienia przekazu, jakby dziecko słuchało nie swojego

ojczystego języka, lecz zupełnie mu nieznanego. Przy tym typie afazji dziecko –

w odróżnieniu od dziecka z afazją ruchową - na ogół nie zdaje sobie sprawy z błędów, które

popełnia podczas mówienia.

 

Symptomy trudności

- gadatliwość - mowa niepoprawna, ale płynna i obfita, często trudna do opanowania

(logorea);

- zamiany sąsiednich głosek, opuszczanie, dodawanie i przestawianie ich (parafazje

głoskowe)

- wtrącanie błędnych słów (parafazje słowne)

- tworzenie niewłaściwych form gramatycznych (agramatyzmy);

- mechanicznie powtarzanie bezsensownych odpowiedzi na pytania;

- łączenie zgłosek w dziwaczne, pozbawione sensu neologizmy;

 

- niezrozumiała mowa robiąca wrażenie obcego języka (tzw. afazja żargonowa);

- trudności w zakresie powtarzania oraz pisma pod dyktando, przy zachowaniu pisma

samodzielnego.

 

Objawy wtórne:

- zaburzenia analizy i syntezy słuchowej;

- zaburzenia zachowania;

- zaburzenia emocjonalne - lęki, nadwrażliwość i nadmierna nieśmiałość;

- nadpobudliwość ruchowa

- zaburzenia uwagi.