Uczeń ze specyficznymi problemami w uczeniu się

Zgodnie z zapisem zawartym w Ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59) przez specyficzne trudności w uczeniu się należy rozumieć: „[...] trudności w uczeniu się odnoszące się do uczniów w normie intelektualnej, którzy mają trudności w przyswajaniu treści nauczania, wynikające ze specyfiki ich funkcjonowania percepcyjno-motorycznego i poznawczego nieuwarunkowane schorzeniami neurologicznymi". Generalnie przyjmuje się, że chodzi tu o:

dysgrafię: trudności w opanowaniu kształtnego, czytelnego pisma o zadowalającym poziomie graficznym;

dysortografię: trudności w opanowaniu poprawnej pisowni, zgodnej z regułami ortograficznymi danego języka;

dysleksję: izolowane trudności w czytaniu, bez towarzyszących im innych zaburzeń rozwoju umiejętności szkolnych;

dyskalkulie: trudności w uczeniu się matematyki. Uczniowie z dyskalkulią nie są w stanie osiągnąć adekwatnego do swojego wieku rozwojowego poziomu biegłości w procesach matematycznych, pomimo iż mają iloraz inteligencji w normie, wychowują się w sprzyjających warunkach edukacyjnych, mają odpowiedni poziom motywacji do nauki i nie występują u nich żadne zaburzenia emocjonalne.

Dyskalkulia, czyli trudności w liczeniu

Należy oceniać przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną stronę liczenia. Zły wynik końcowy wcale nie świadczy o tym, że dziecko nie rozumie zagadnienia. Dostosowanie wymagań będzie więc dotyczyło tylko formy sprawdzenia wiedzy poprzez koncentrację na prześledzeniu toku rozumowania w danym zadaniu i jeśli jest on poprawny - wystawieniu uczniowi oceny pozytywnej.

Symptomy trudności

- problemy ze zrozumieniem pojęcia liczby; szczególne trudności w przekraczaniu progu dziesiątkowego; 

- nieumiejętność wykonywania elementarnych działań na materiale liczbowym (dodawania,

odejmowania, dzielenia, mnożenia);

- problemy z wyobrażeniem sobie liczebności i wielkości (np. podczas gier planszowych przeliczanie za każdym razem liczby oczek na kostce, trudność z ustaleniem, czy 4 domy to tyle samo, co 4 klocki - domy są większe od klocków, więc nie może tu być równości);

- brak zrozumienia pozycyjnego systemy liczbowego (tysiąc dwa to 1000 2);

- błędne odczytywanie liczb wskutek przestawiania cyfr w ich obrębie (16 to 61), odwracanie symboli graficznych (mylenie 2 z 5, 6 z 9 itp.), niedostrzeganie drobnych różnic między cyframi (1 i 7, 819);

- brak automatyzacji procesu liczenia (obliczanie za każdym razem podstawowych działań (2 x 3, 4 x 5 itp.);

- problemy z szacowaniem (podawaniem przybliżonego wyniku bez liczenia);

- brak umiejętności zastosowania wyuczonego algorytmu do nowego zadania;

- ogólne problemy w dedukcji, rozumowaniu, analizowaniu i wyciąganiu wniosków z działań matematycznych;

- problemy w opanowaniu pojęcia czasu, z opanowaniem terminologii i jednostek czasowych;

- problemy ze zrozumieniem znaczenia jednostek (1 m to mniej niż 10 cm);

- problemy w posługiwaniu się pieniędzmi (sumowanie, obliczanie reszty itp.);

- problemy z odczytywaniem skal, legend na mapie, rozkładów jazdy, planów;

- trudności z rozumieniem chronologii dat;

- trudności z odczytywaniem grafów i diagramów;

- kłopoty z porównywaniem figur i ich cech, tj. położenia, proporcji wielkości, odległości, głębokości.

Dysgrafia, czyli brzydkie, nieczytelne pismo

Dysortografia, czyli trudności z poprawną pisownią pod względem ortograficznym, fonetycznym, interpunkcyjnym itd.

Dysleksja, czyli trudności w czytaniu przekładające się często również na problemy ze zrozumieniem treści

Język polski – Symptomy trudności

- trudności w opanowaniu techniki czytania, tj. głoskowanie, sylabizowanie, przekręcanie wyrazów, domyślanie się, wolne lub nierówne tempo, pauzy, niezwracanie uwagi na interpunkcję;

- niepełne rozumienie treści tekstów i poleceń, uboższe słownictwo;

- trudności w pisaniu, szczególnie ze słuchu, liczne błędy, np. mylenie z-s, d-t, k-g;

- błędy w zapisywaniu zmiękczeń, głosek i-j;

- błędy w zapisywaniu głosek nosowych a-om, e-em;

- opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter i sylab;

- błędy gramatyczne w wypowiedziach ustnych i pisemnych;

- trudności w formułowaniu wypowiedzi pisemnych na określony temat;

- trudności w uczeniu się ze słuchu na lekcji, korzystaniu z wykładów, zapamiętywaniu, rozumieniu poleceń, złożonych instrukcji;

- trudności z zapamiętaniem liter alfabetu, mylenie liter podobnych kształtem l-t-t;

- mylenie liter zbliżonych kształtem, lecz inaczej ułożonych w przestrzeni b-d-g-p, w-m;

- opuszczanie drobnych elementów graficznych liter (kropki, kreski);

- błędy w przepisywaniu i pisaniu z pamięci;

- nieprawidłowe trzymanie przyborów do pisania;

- wolne tempo pisania, męczliwość ręki;

- niekształtne litery, nieprawidłowe łączenia – obniżona czytelność pisma;

- nieumiejętność zagospodarowania przestrzeni kartki.

Język obcy - Symptomy trudności

- trudności z zapamiętaniem słówek, struktur gramatycznych;

- problemy z budowaniem wypowiedzi ustnych;

- trudności z rozumieniem i zapamiętywaniem tekstu mówionego lub odtwarzanego;

- problemy z odróżnianiem słów podobnie brzmiących;

- błędy w pisaniu - trudności z odróżnianiem wyrazów podobnych, gubienie drobnych elementów graficznych, opuszczanie i przestawianie liter;

- trudności z poprawnym pisaniem, pomimo dobrych wypowiedzi ustnych;

- kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej;

- gubienie drobnych elementów graficznych, opuszczanie i przestawianie liter;

- kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej.

Matematyka, fizyka, chemia - Symptomy trudności

- nieprawidłowe odczytywanie treści zadań tekstowych;

- niepełne rozumienie treści zadań, poleceń;

- trudności z wykonywaniem działań w pamięci, bez pomocy kartki;

- problemy z zapamiętywaniem reguł, definicji, tabliczki mnożenia;

- problemy z opanowaniem terminologii, np. nazw, symboli pierwiastków i związków chemicznych;

- błędne zapisywanie i odczytywanie liczb wielocyfrowych (z wieloma zerami i miejscami po przecinku);

- przestawianie cyfr (np. 56-65);

- nieprawidłowa organizacja przestrzenna zapisu działań matematycznych, przekształcania wzorów;

- mylenie znaków działań, odwrotne zapisywanie znaków nierówności;

- nieprawidłowe wykonywanie wykresów funkcji;

- trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię przestrzenną, np. w geometrii;

- niski poziom graficzny wykresów i rysunków, nieprawidłowe zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych.

Geografia, biologia, historia - Symptomy trudności

- trudności z zapamiętywaniem nazw geograficznych, terminologii z biologii (dłuższe nazwy, nazwy łacińskie), nazwisk i dat z historii;

- trudności z opanowaniem systematyki (hierarchiczny układ informacji);

- zła orientacja w czasie (chronologia, daty);

- trudności z czytaniem i rysowaniem map geograficznych i historycznych;

- trudności z orientacją w czasie i w przestrzeni (wskazywanie kierunków na mapie i w przestrzeni, obliczanie stref czasowych, położenia geograficznego, kąta padania słońca itp.);

- problemy z organizacją przestrzenną schematów i rysunków;

- trudności z zapisem i zapamiętaniem łańcuchów reakcji biochemicznych.

Muzyka, plastyka, wychowanie fizyczne, technika - Symptomy trudności

- trudności z czytaniem nut, odtwarzaniem rytmu, śpiewaniem, tańczeniem;

- trudności z rysowaniem (rysunek schematyczny, uproszczony) i organizacją przestrzenną prac plastycznych;

- obniżony poziom wykonania prac plastycznych i technicznych (dobra własna inwencja twórcza i wyobraźnia);

- mylenie prawej i lewej strony;

- trudności z opanowaniem układów gimnastycznych (sekwencji ruchowych zorganizowanych w czasie i przestrzeni);

- trudności w bieganiu, ćwiczeniach równoważnych;

- trudności w opanowaniu gier wymagających użycia piłki (siatkówka, koszykówka, tenis

ziemny i stołowy itp.);

- niechęć do uprawiania sportów wymagających dobrego poczucia równowagi (deskorolka,

narty, snowboard).